Evanjelizm, Hristiyanlık içinde bir hareket olarak, özellikle İsa Mesih'in kurtarıcı olduğuna dair kişisel bir inançla Tanrı'ya olan bağlılığı vurgulayan bir Hristiyan mezhebidir. "İncil'deki müjdeyi yaymak" anlamına gelen Evanjelizm, modern dünyada sadece dini bir akım olmanın ötesine geçip sosyal, kültürel ve hatta politik etkiler yaratmıştır. Evanjelik Hristiyanlar, Tanrı'nın sözlerini her bireyin deneyimlemesi ve yaşaması gerektiğini savunur ve bu misyonu gerçekleştirmek için aktif bir şekilde faaliyet gösterirler.
Evanjelizmin Kökenleri
Evanjelizm, Protestan Reformu sırasında, özellikle 16. yüzyıl Avrupa’sında ortaya çıkmış bir hareket olarak kabul edilir. Reform hareketi, Hristiyanlığın temel öğretisinde bir arınma ve yenilenme çağrısı yaparak, Katolik Kilisesi’nin o dönemdeki ritüel ağırlıklı inanç sistemine karşı çıktı. Reformcu liderler, Kutsal Kitap'ın otoritesine dönülmesi gerektiğini ve kurtuluşun yalnızca İsa Mesih’e olan inançla mümkün olduğunu savundular.
Bu reformun ardından, Evanjelik hareket daha fazla şekillenmiş ve 18. yüzyılda İngiltere ve Amerika’da "Büyük Uyanış" (Great Awakening) denilen dini canlanma dönemleriyle geniş bir tabana yayılmıştır. Özellikle John Wesley, George Whitefield gibi vaizler, halkın geniş kesimlerine hitap eden açık hava vaazları ve misyonerlik çalışmaları ile Evanjelizmi daha da güçlendirmişlerdir.
Evanjelizmin Temel Özellikleri
Evanjelizmin dini yapısı dört temel prensip etrafında toplanır:
Kutsal Kitap Merkezcilik: Evanjelikler için Kutsal Kitap (İncil) Tanrı’nın insanlığa verdiği tek otorite kaynağıdır. Kutsal Kitap’ta yer alan her şey, iman edenler için Tanrı'nın sözüdür ve harfi harfine doğru kabul edilir. Evanjelik Hristiyanlar, İncil'in güncel tüm ahlaki ve dini sorulara yanıt sunduğuna inanırlar.
İsa Mesih'in Kurtarıcılığı: Evanjeliklerin inancında İsa Mesih'in insanlık için çarmıhta ölümünü kurtuluşun merkezi olarak kabul ederler. Onlara göre, her birey günahkâr doğar ve ancak İsa Mesih'e olan kişisel inanç ve kabul yoluyla kurtuluşa erer.
Bireysel Yeniden Doğuş: Evanjelik Hristiyanlar, "yeniden doğuş" terimini kullanırlar. Bu, bireyin Tanrı ile kişisel bir ilişki kurarak manevi olarak yeniden doğması ve inançlı bir yaşam sürmesi anlamına gelir. Bu deneyim, Evanjelikler için dönüm noktasıdır.
Misyonerlik ve Müjdeleme: Evanjelizm, Mesih’in müjdesini dünyaya yaymayı bir görev ve sorumluluk olarak kabul eder. Evanjelikler, İncil'in mesajını insanlara duyurmak ve mümkün olan en fazla kişiyi Hristiyan yapma gayreti içindedirler. Bu yüzden dünya genelinde birçok Evanjelik misyoner grubu ve yardım kuruluşları vardır.
Amerikan Evanjelizmi ve Politik Etki
Özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde, Evanjelizm büyük bir kültürel ve politik güce sahiptir. 1970'lerden itibaren Evanjelikler, Amerika’da hem sosyal hem de siyasi arenada büyük bir etki yaratmaya başlamışlardır. Ronald Reagan, George W. Bush gibi Amerikan başkanları Evanjelik Hristiyanların desteğiyle seçilmişlerdir. Evanjelikler, özellikle kürtaj karşıtlığı, geleneksel aile yapısı ve dini özgürlükler gibi konularda güçlü bir siyasi duruş sergilerler.
Amerikalı Evanjeliklerin bir kısmı, İsrail’i destekleme konusunda da çok güçlü bir duruş sergiler. Bu durum, Evanjeliklerin Mesih’in ikinci gelişine dair inançlarıyla ilişkilendirilir; Evanjelik teolojide, İsrail’in Yahudi halkına geri verilmesi ve orada barışın sağlanması, Mesih’in yeniden gelişine işaret eden işaretlerden biri olarak kabul edilir. Bu nedenle, Amerikan dış politikasında İsrail’e olan güçlü destek, Evanjeliklerin siyasi etkisinin bir yansıması olarak görülebilir.
Evanjelik Akımlar
Evanjelik Hristiyanlık, kendi içinde çeşitli mezheplere ve hareketlere ayrılır:
Pentekostalizm
Evanjelik hareket içinde yer alan Pentekostalistler, Kutsal Ruh’un vaftiz edici gücüne ve mucizevi ruhsal armağanlara özel bir vurgu yaparlar. Dillerle konuşma (glossolalia), şifa verme ve peygamberlik gibi deneyimler bu hareketin merkezinde yer alır.
Fundamentalizm
Evanjelizm içinde Fundamentalist gruplar, Kutsal Kitap’ta yazan her şeyin tamamen doğru ve harfi harfine alınması gerektiğini savunur. Bu akım, modern dünyadaki laik ve bilimsel yaklaşımlara karşı güçlü bir direniş sergiler. Evrim teorisi, fundamentalist Evanjelikler tarafından en çok eleştirilen konulardan biridir.
Müjdecilik (Evangelicalism)
Evanjelik Hristiyanlık olarak da adlandırılan bu geniş akım, bireysel kurtuluş ve yeniden doğuş üzerine vurgu yapar ve İncil'in mesajını yaymak için etkin bir şekilde çalışır. Müjdeciler, çeşitli mezheplerden olabilir ve genellikle sosyal hizmetlere de önem verirler.
Evanjelizm ve Diğer Hristiyan Mezhepleri
Evanjelikler, Protestanlığın geniş bir yelpazesinde bulunurlar, ancak Katolik ve Ortodoks Hristiyanlık ile bazı doktrinsel farklar taşırlar. Evanjeliklerin odak noktası bireysel kurtuluş ve İncil'in merkeziliğiyken, Katolik ve Ortodoks Hristiyanlık, daha çok kilisenin otoritesi ve geleneksel ritüellere bağlıdır. Bu nedenle Evanjelikler, bireysel inancı ve İncil'i kendilerinin okumalarını ön plana çıkarır.
Comments